सेंद्रिय शेती म्हणजे काय?

आजच्या रासायनिक शेतीच्या जगात, सेंद्रिय शेती एक आशादायक पर्याय आहे. भारतातील प्राचीन पद्धतींवर आधारित, सेंद्रिय शेती केवळ पीक पद्धत नसून निसर्गाचे संतुलन राखणारे एक तत्त्वज्ञान आहे.

सेंद्रिय शेती म्हणजे काय?

सेंद्रिय शेती ही एक अशी पद्धत आहे जी रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांऐवजी नैसर्गिक प्रक्रिया आणि जैवविविधतेवर अवलंबून असते. ती परंपरा, नवकल्पना आणि विज्ञान यांचे मिश्रण आहे.

प्राचीन भारतीय पद्धती:

1. पीक फेरपालट

2. हिरवळीचे खत

3. कंपोस्ट तयार करणे

4. जैविक कीटकनाशके

5. मिश्र पीक पद्धती

मातीचे आरोग्य आणि पोषक पिके: सेंद्रिय शेती मातीच्या आरोग्यावर भर देते, ज्यामुळे:

• मातीची रचना सुधारते

• उपयुक्त सूक्ष्मजीवांना प्रोत्साहन मिळते

• पिकांमध्ये पोषक तत्त्वे वाढतात

• शेतातील जैवविविधता टिकून राहते

आजच्या काळात सेंद्रिय शेतीची गरज: रासायनिक शेतीमुळे अनेक आरोग्य समस्या वाढल्या आहेत. सेंद्रिय शेती यावर उपाय देते:

• अन्नातील हानिकारक रसायनांचे अवशेष कमी करते

• अधिक पोषक तत्त्वे पुरवते

• प्रतिजैविक प्रतिरोध कमी करते

आधुनिक शेतीच्या समस्या:

• मातीची धूप

• जैवविविधतेचा ऱ्हास

• पाणी प्रदूषण

• पिकांचे कमी पोषण मूल्य

सेंद्रिय शेती एक उपाय:

• मातीचे आरोग्य सुधारते

• अधिक पौष्टिक अन्न निर्माण करते

• पाण्याचे संरक्षण करते

• जैवविविधता वाढवते

सेंद्रिय शेतीचे फायदे:

1. आरोग्यदायी अन्न

2. पर्यावरण संरक्षण

3. हानिकारक रसायनांपासून संरक्षण

4. पारंपारिक ज्ञानाचे जतन

5. शेतकऱ्यांचे आरोग्य सुधारते

सेंद्रिय शेतीचे तोटे:

1. सुरुवातीला कमी उत्पादन

2. जास्त मजुरीची गरज

3. ग्राहकांसाठी महाग उत्पादने

4. काही उत्पादनांचे कमी शेल्फ लाइफ

सेंद्रिय शेती ही केवळ जुन्या पद्धतींकडे परत जाणे नाही, तर आधुनिक आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी प्राचीन ज्ञान आणि आधुनिक विज्ञानाचे मिश्रण आहे. सेंद्रिय शेतीकडे वळणे ही आपली जबाबदारी आहे. सेंद्रिय उत्पादने निवडून, शाश्वत शेती धोरणांना पाठिंबा देऊन आणि इतरांना रासायनमुक्त शेतीच्या फायद्यांबद्दल शिक्षित करून आपण सेंद्रिय शेतीला पाठिंबा देऊ शकतो.